Smá hugleiðing um keppnisfyrirkomulag í efstu deild körfunnar – fyrri hluti
Töluverð umræða hefur verið um keppnisfyrirkomulagið í körfunni (og reyndar handboltanum líka) á undanförnum misserum og kannski aldrei meiri en nú í vetur. Ástæðan er sú að áhorfendum hefur fækkað og vilja margir meina að ástæðunnar sé að leita í leiðinlegu keppnisfyrirkomulagi.
Áður en við ræðum keppnisfyrirkomulagið er þó rétt að staldra aðeins við og velta því upp hvort ástæða slakari aðsóknar sé í raun fyrirkomulagið? Eru verulegar líkur fyrir því að breytt keppnisfyrirkomulag skili fleiri áhorfendum í hús? Sumir vilja t.d. meina að úrslitakeppnin eyðileggi deildarkeppnina, en gleyma kannski að án úrslitakeppni gæti Íslandsmótið hugsanlega farið fram án þess að nokkur spenna skapist nema kannski í örfáum leikjum. Rifjum tvennt upp í þessu sambandi.
Fyrir 20-30 árum var NBA keppnin í skelfilegu ástandi. Eitt árið var m.a.s. svo komið fyrir að sjálfur úrslitaleikurinn var ekki einu sinni sýndur beint í sjónvarpi. Allt í molum. En þá gerðist hálfgert kraftaverk.
Inn í deildina komu á sama tíma tveir leikmenn, Magic Johnson og Larry Bird, og hjólin byrjuðu að snúast. Keppni milli austurs og vesturs komst í algleyming og þeir Magic og Larry hófu NBA deildina upp í hærri hæðir.
Síðan kom Michael Jordan og bætti um betur og deildin varð vinsælli en nokkru sinni fyrr.
Segja má að Olympíuleikarnir í Barcelona 1992 hafi markað ákveðin tímamót, en þá kynntist alheimurinn þessum frábæru íþróttamönnum í fyrsta skptið fyrir alvöru. Ekki skal gert lítið úr hlut Davids Stern, framkvæmdastjóra NBA, en hann er talinn hafa lyft grettistaki í markaðssetningu deildarinnar sem í mörg ár hefur verið talin sú flottasta í heimi burtséð frá íþróttagrein.
Aldrei á þessu tímabili, þegar vinsældir fóru úr kjallaranum og upp í topp og síðan kannski aðeins niður aftur, aldrei voru gerðar breytingar á keppnisfyrirkomulaginu, nema hvað að örlítið var fjölgað í deildinni.
Annað dæmi. Fyrir nokkrum árum, á árunum 1992 til 1996 má segja að körfuboltinn hafi risið hvað hæst hér á landi. Ástæðan var ekki síst NBA-æðið og vinsældir Michaels Jordan. Stöð 2 stóð sig vel í NBA sýningum og körfuboltamyndir og derhúfur flæddu yfir landið. Hiklaust má segja að NBA hafi smitað verulega út frá sér, ekki síst eftir ÓL í Barcelona.
Síðan hafa vinsældirnar dvínað verulega, en samt er keppnisfyrirkomulag úrvalsdeildarinnar í stórum dráttum það sama og þá. Úrslitakeppnin er tæplega tuttugu ára gömul og liðum hefur hægt og rólega fjölgað, síðast fór fjöldin úr 10 í 12 haustið 1994. Þannig að segja má að vinsældirnar hafa hér, líkt og í Bandaríkjunum, farið upp og niður án tillits til keppnisfyrirkomulags.
Þess vegna teljum við að varast beri að setja samasemmerki milli dvínandi vinsælda og keppnisfyrirkomulags. Það er ýmislegt annað sem spilar þar inní, ekki síst gríðarlega aukið framboð af alls konar afþreyingu, ekki síst heimsklassa íþróttaefni í sjónvarpi. Einnig má segja að lítill árangur á alþjóða vettvangi og fáar sannar íþróttastjörnur úr hópi körfuboltamanna hafi haft áhrif.
Í seinni hluta þessarar hugleiðingar verður vikið aftur beint að keppnisfyrirkomulaginu. Það er skoðun heimasíðunnar að öllum félögum sé akkur í því að efsta deildin sé sterk og vinsæl, burtséð frá því hvort það, eitt og sér, sé svar við öllum spurningum um dalandi áhorfendasókn.
